สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่
             Klong Phai Botanical Garden   
 

Mimosoideae










สะตอ

ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Parkia speciosa  Hassk.
วงศ์ :  Mimosoideae
ชื่อสามัญ :  Nitta tree

ชื่ออื่น :  กะตอ, สะตอ, ตอดาน, ตอข้าว (ภาคกลาง, ภาคใต้); ปะตา, ปัตเต๊าะ (มลายู-ยะลา, ปัตตานี); ปาไต (มลายู-สตูล)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ไม้ยืนต้น ลำต้นเปลาตรง รากมีพูพอน ผิวเปลือกนอกหลุดลอกเป็นสะเก็ดเล็กน้อย สีน้ำตาลปนสีขาว สูงชะลูด ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก 2 ชั้น ก้านใบชั้นแรกยาว 15-40 ซม. โคนก้านใบมีต่อมยาว 4-6 มม. ก้านใบชั้นที่ 2 ยาว 6-10 ซม. ใบย่อยมี 14-18 คู่ ขนาดเล็กรูปไข่ กว้าง 1.5-2 มม. ยาว 5-10 มม. ก้านใบย่อยยาว 0.5-1 มม. ปลายใบมน ฐานใบเบี้ยวขึ้นเป็นติ่ง  ช่อดอก เกิดที่ปลายยอดเป็นช่อดอกรวมคล้ายดอกกระถินรวมกันเป็นกระจุก ก้านช่อดอกยาวห้อยลง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นแฉกๆ สีขาวครีมหรือขาวอมเหลือง ยาว 9-12 มม. ดอกสมบูรณ์เพศ ผล เป็นฝักแบนกว้าง 3.5 ซม. ยาว 35-50 ซม.เมื่อแก่ฝักมีสีเขียว เนื้อในฝักสีขาว เมื่อสุกฝักจะเปลี่ยนเป็นสีเทาดำ และดำในที่สุด เนื้อในฝักจะเปลี่ยนเป็นสีส้มหรือสีแดง ฝักสะตอโดยทั่วไปจะบิดเป็นเกลียวห่าง เมล็ด รี ค่อนข้างกลม เรียงตามขวางฝัก กว้าง 1-2 ซม. ยาว 2-2.5 ซม. มีรสเผ็ดร้อน กลิ่นฉุนเล็กน้อย
          สะตอพบแพร่กระจายตามป่าดิบชื้น ป่าเชิงเขา หรือป่าโปร่ง ในภาคตะวันออก ภาคใต้และแหลมมลายู ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดและการติดตา

ประโยชน์ :  ฝักและเมล็ดแก่ นิยมนำมาบริโภคเป็นผักสด ใช้ประกอบอาหาร หรือนำมาดอง ฝักสดใช้ประกอบยาสมุนไพรแก้โรคเบาหวาน